Likwidacja stowarzyszenia kosztuje
Aby zamknąć stowarzyszenie i wykreślić jego dane z Krajowego Rejestru Sądowego, trzeba przejść proces likwidacji organizacji. Czy zajmuje to dużo czasu i i z jakimi kosztami trzeba się liczyć – opisuje doradczyni.
Jaki powód?
Stowarzyszenie może podjąć decyzję o likwidacji organizacji z różnych powodów, m.in. innymi dlatego, że wyczerpały się chęci do działania, brakuje funduszy czy też nie ma chętnych do prac we władzach organizacji. Może zdarzyć się też taka sytuacja, że liczba członków organizacji zmniejszy się poniżej liczby wymaganej do działania organizacji (15 osób) albo stowarzyszenie będzie wykazywać rażące naruszenia prawa i postanowień statutu, tak że nie będzie warunków do przywrócenia działalności zgodnej z prawem.
Rozwiązanie stowarzyszenia może zatem nastąpić zarówno w wyniku podjęcia odpowiedniej uchwały przez członków organizacji o samorozwiązaniu, jak i poprzez zgłoszenie informacji do organu nadzoru (starosty, prezydenta miasta właściwego ze względu na siedzibę organizacji) o braku dalszej możliwości działania. Stowarzyszenie może zostać rozwiązane przez sąd w wyniku czynności nadzorczych.
Jak rozwiązać?
Likwidacja organizacji jest procesem indywidualnym, a jej przebieg i czas zależny jest od działań, które prowadziła organizacja oraz od tego, czy przez ten czas wykonywała swoje wszystkie obowiązki. Proces likwidacji organizacji przebiega dwuetapowo. Wiąże się po pierwsze z otwarciem likwidacji, po drugie z wykreśleniem stowarzyszenia z Krajowego Rejestru Sądowego.
O tym jak zamknąć organizację, decydują zapisy statutu stowarzyszenia. Ustawa Prawo o stowarzyszeniach nakazuje, aby w jednym z punktów statutu znalazła się informacja o tym, kto, jaką ilością głosów i przy jakiej obecności może podjąć decyzję o rozwiązaniu stowarzyszenia. Jest to decyzja zarezerwowana dla najwyższej władzy stowarzyszenia czyli walnego zebrania członków stowarzyszenia.
Proces otwarcia likwidacji organizacji to po prostu podjęcie decyzji o rozwiązaniu organizacji, ustalenie likwidatora i przejście procesu likwidacyjnego, który obejmuje zakończenie wszelkich spraw stowarzyszenia w najkrótszym czasie m.in. zabezpieczenie majątku przed uszczupleniem, podanie do wiadomości publicznej ogłoszenia o likwidacji organizacji i sporządzenie sprawozdania finansowego, uregulowanie zobowiązań i ściągnięcia należności organizacji (jeśli były). Proces wykreślenia organizacji z KRS wiąże się z dodatkowo obowiązkiem poinformowania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, urzędu skarbowego, urzędu statystycznego o likwidacji organizacji.
Jakie koszty?
Wszelkie koszty, jakie wiążą się z likwidacją stowarzyszenia, mogą zostać pokryte z majątku organizacji. Trzeba się liczyć przede wszystkim z kosztami opłat sądowych. Po pierwsze koszt zgłoszenia o wszczęciu procesu likwidacji organizacji (czyli aktualizacji danych) w rejestrze KRS to 150 zł oraz koszt wykreślenia organizacji z rejestru stowarzyszeń i fundacji to kolejne 300 zł.
Opłaty mogą być wyższe dla stowarzyszenia, które jest w rejestrze przedsiębiorców: opłata za rozpoczęcie procesu likwidacji 500 zł (250 zł za aktualizację w rejestrze przedsiębiorców i 250 zł za publikację w Monitorze Sądowym i Gospodarczym). Opłata za wykreślenie organizacji z rejestru KRS 300 zł.
Dodatkowym kosztem mogą być rzeczy związane z przygotowaniem dokumentów potrzebnych w procesie likwidacyjnym, na przykład sprawdzania finansowego, jeśli organizacja nie jest go w stanie zrobić we własnym zakresie.
Odpowiadając na pytanie
W opisywanym przypadku stowarzyszenie może zatem pokryć koszty likwidacji organizacji ze swojego majątku. Jeśli organizacja nie ma wystarczającego majątku, to na podstawie art. 103 i art. 104 ust. 2 ustawy dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych stowarzyszenie może ubiegać się o zwolnienie od kosztów sądowych. Jeśli sąd na podstawie obiektywnych czynników uzna, że organizacja nie ma dostatecznego majątku, może taką organizację zwolnić z opłat.
Podstawa prawna:
Ustawa Prawo o stowarzyszeniach z dnia 7 kwietnia 1989 r. (Dz. U. z 2001 r., Nr 79, poz. 855 z późn. zm.), rozdział 5
Art. 36.
1. W razie rozwiązania się stowarzyszenia na podstawie własnej uchwały, likwidatorami stowarzyszenia są członkowie jego zarządu, jeżeli statut lub, w razie braku odpowiednich postanowień statutu, uchwała ostatniego walnego zebrania członków (zebrania delegatów) tego stowarzyszenia nie stanowi inaczej.
2. W razie rozwiązania stowarzyszenia przez sąd, zarządza on jego likwidację, wyznaczając likwidatora.
Art. 37.
1. Obowiązkiem likwidatora jest przeprowadzenie likwidacji w możliwie najkrótszym czasie, w sposób zabezpieczający majątek likwidowanego stowarzyszenia przed nieuzasadnionym uszczupleniem.
2. Likwidator w szczególności powinien:
1) zawiadomić sąd o wszczęciu likwidacji i wyznaczeniu likwidatora, z podaniem swego nazwiska, imienia i miejsca zamieszkania, jeżeli nie zachodzą warunki określone w art. 36 ust. 2,
2) dokonywać czynności prawnych niezbędnych do przeprowadzenia likwidacji, podając do publicznej wiadomości o wszczęciu postępowania likwidacyjnego,
3) po zakończeniu likwidacji zgłosić sądowi wniosek o wykreślenie stowarzyszenia z Krajowego Rejestru Sądowego.
3. Jeżeli likwidacja nie zostanie zakończona w ciągu roku od dnia jej zarządzenia, likwidatorzy przedstawiają przyczyny opóźnienia sądowi, który w razie uznania opóźnienia za usprawiedliwione przedłuża termin likwidacji lub zarządza zmianę likwidatorów.
Art. 38.
Majątek zlikwidowanego stowarzyszenia przeznacza się na cel określony w statucie lub w uchwale walnego zebrania członków (zebrania delegatów) o likwidacji stowarzyszenia.
W razie braku postanowienia statutu lub uchwały w tej sprawie, sąd orzeka o przeznaczeniu majątku na określony cel społeczny.
Art. 39.
Koszty likwidacji pokrywa się z majątku likwidowanego stowarzyszenia.
Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 z późn. zm.), art. 103 i 104
Art. 103.
Sąd może przyznać zwolnienie od kosztów sądowych osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej niebędącej osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, jeżeli wykazała, że nie ma dostatecznych środków na ich uiszczenie.
Art. 104.
1. Nie mają obowiązku uiszczania opłat organizacje pożytku publicznego działające na podstawie przepisów o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, z wyjątkiem spraw dotyczących prowadzonej przez te organizacje działalności gospodarczej, a także organizacje pozarządowe oraz podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873, z późn. zm.6)) w sprawach dotyczących realizacji zleconego zadania publicznego na podstawie przepisów o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
2. Innym organizacjom społecznym, których zadanie nie polega na prowadzeniu działalności gospodarczej, sąd może przyznać zwolnienie od kosztów sądowych w ich własnych sprawach prowadzonych w związku z działalnością społeczną ,naukową, oświatową, kulturalną, sportową, dobroczynną, samopomocową, w zakresie ochrony konsumenta, ochrony środowiska i opieki społecznej. Przyznając zwolnienie od kosztów sądowych, sąd uwzględnia przede wszystkim statutowe cele działalności danej organizacji i możliwości oraz potrzeby realizacji tych celów na drodze postępowania cywilnego.
