Czarno-biały wóz strażacki

31 grudnia 2021 roku opublikowano ustawę o ochotniczych strażach pożarnych. Dzień później weszła ona w życie. Ochotnicze straże pożarne od nowego roku muszą stosować się do aktu prawnego, który nie miał żadnego vacatio legis – czyli nie było czasu na jego poznanie i dostosowanie się do nowych przepisów.

Na wiosnę 2021 roku poznaliśmy projekt ustawy regulującej funkcjonowanie ochotniczych straży pożarnych. Potem miały miejsce mniej i bardziej oficjalne konsultacje. W październiku rząd przyjął projekt. Ostatecznie uchwalono go w Sejmie 17 grudnia. Prezydent podpisał ustawę po świętach i ostatniego dnia starego roku ustawa została opublikowana w Dzienniku Ustaw (poz. 2490).

Ustawa z dnia 17 grudnia 2021 r. o ochotniczych strażach pożarnych to zupełnie nowy akt prawny – wcześniej OSP nie potrzebowały oddzielnej, dedykowanej sobie regulacji, aby móc prowadzić działalność.

Pierwotnie zakładano, że ustawa wejdzie w życie z półrocznym vacatio legis – planowano bowiem jej przyjęcie przed wakacjami 2021 r. Prace rządowe przedłużyły się jednak i przyjęcie ustawy nastąpiło pół roku później. Mimo to posłowie nie zdecydowali się zmienić daty wejścia w życie nowych przepisów i zaczynamy je stosować praktycznie i dosłownie z dnia na dzień.

Publikacja ustawy w Dzienniku Ustaw

OSP to stowarzyszenia

Tej podstawowej zasady nowa ustawa nie zmienia – ochotnicze straże pożarne tworzone są jako stowarzyszenia i działają opierając się na ustawie – Prawo o stowarzyszeniach. Mówi o tym artykuł 1 ustawy: “Ochotnicze straże pożarne to jednostki ochrony przeciwpożarowej będące stowarzyszeniami w rozumieniu ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 2020 r. poz. 2261).”

Po co ustawa?

Projekt powstawał w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz w Komendzie Głównej Państwowej Straży Pożarnej. Jaki cel przyświecał autorom nowej regulacji?

Uzasadnienie do projektu na pierwszym miejscu postawiło “określenie w jednym akcie normatywnym rozproszonych uregulowań dotyczących relacji zachodzących między konstytucyjnie niezależnym stowarzyszeniem, jakim jest każda ochotnicza straż pożarna, konstytucyjnie niezależnym samorządem terytorialnym a administracją rządową, reprezentowaną przez jednostki organizacyjne Państwowej Straży Pożarnej”.

Dalej wymienia się m.in. “przeniesienie dotychczasowych uregulowań prawnych dotyczących ochotniczych straży pożarnych (z ich doprecyzowaniem) z ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej, która powinna być ustawą ustrojową, bez określania zasad funkcjonowania jakiejkolwiek jednostki ochrony przeciwpożarowej”.

W komunikatach przekazywanych przez autorów projektu podkreśla się z kolei świadczenia i uprawnienia, jakie dzięki nowej regulacji zyskają strażacy ochotnicy. “Ustawa ta wychodzi naprzeciw oczekiwaniom środowiska strażaków ochotników, takim jak postulat wprowadzenia świadczenia ratowniczego dla ochotników, biorących czynny udział w działaniach ratowniczych” (fragment komunikaty ze strony MSWIA).

Łatwiejszy status pożytku dla OSP

Ustawa wprowadza też zmiany do ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Jest to jedyny przepis z ustawy, który będzie miał vacatio legis (wchodzi w życie 1 lipca 2022 r.). Zmiany w ustawie o działalności pożytku polegają na zapisaniu w niej wyjątku od ogólnej zasady, która mówi, że status pożytku mogą otrzymać NGO-sy, które prowadzą działalność pożytku “nieprzerwanie przez co najmniej 2 lata” (art. 22 ust. 1). W przypadku OSP nie będzie tego wymogu. Możliwa więc będzie sytuacja, że nowa OSP (przypomnijmy: powstająca jako stowarzyszenie) – rejestruje status pożytku w momencie powstanie czyli przy pierwszej rejestracji w KRS.

Nie tylko strażacy

W ustawie doceniono również inne służby ochotnicze – ratowników górskich (zob. art. 47 nowej regulacji).

Źródło: https://publicystyka.ngo.pl/weszla-w-zycie-ustawa-o-ochotniczych-strazach-pozarnych